Wodniak jądra i torbiele najądrza – żylaki powrózka nasiennego

Wodniaki jąder czy też torbiele najądrza mogą przez długi czas nie dawać żadnych oznak choroby. Często wykrywane są przypadkiem, na przykład podczas diagnozowania przyczyn niepłodności. Powiększenie moszny czy też pojawienie się guzka w okolicy jąder są sygnałem do umówienia się na wizytę kontrolną do specjalisty, podobnie jak ma to miejsce w przypadku przepuklin w obrębie pachwin i brzucha i wielu innych zmian.

Wodniak jądra (hydrocele)

Definicja:

Wodniak jądra to rodzaj torbieli – owalnego tworu wypełnionego płynem, otoczonego osłonką (tzw. torebką). Schorzenie może mieć charakter wrodzony lub nabyty i może występować u mężczyzn w każdym wieku.

Przyczyna powstania:

Wodniaki pojawiają się w wyniku nieprawidłowego zstępowania jąder do moszny i związanego z tym niezrośnięcia wyrostka pochwowego.

W warunkach prawidłowego rozwoju płodu wyrostek zasklepia się i przyjmuje postać pustego worka, umiejscowionego na przedniej powierzchni jądra. W niezamkniętym wyrostku gromadzi się natomiast płyn otrzewnowy, który może stanowić przyczynek do rozwoju wodniaka.

Bezpośrednią przyczyną pojawienia się wodniaka jądra może być uraz tego narządu, stan zapalny bądź rozwój nowotworu. Do otworzenia powrózka dochodzi niekiedy w czasie operacji przepukliny pachwinowej bądź operacji żylaków powrózka.

Objawy:

• jednostronne (rzadko obustronne) zwiększenie objętości worka mosznowego,
• powiększenie jądra i wyczuwanie na jego powierzchni charakterystycznego, sprężystego guzka,
• niebolesne zmiany – wyjątek stanowią wodniaki wynikłe z ostrych stanów zapalnych,
• brak syntezy plemników i zanik jądra, a tym samym – rozwój niepłodności.

Diagnostyka:

• szczegółowy wywiad i badania (m.in. badanie palpacyjne),
• diafanoskopia,
• USG jąder.

Leczenie zachowawcze:

Są to działania oparte na obserwacji. Zalecane zwłaszcza u noworodków. Niektóre wodniaki mają bowiem skłonność do samoistnego wchłaniania po kilku miesiącach.

Zabiegowe:

Metody zabiegowe zaleca się w przypadku wodniaków wrodzonych (gdy zmiany nie ulegają wchłonięciu do 2. roku życia), bądź w przypadku wodniaków nabytych.

Techniki zabiegowe:

• nakłucie moszny i jej odbarczenie przez odprowadzenie płynu,
• hydrocelectomia – ewakuacja płynu z wodniaka z wycięciem osłonki pochwowej jądra.

Zalecenie po chirurgicznym leczeniu wodniaka jądra

Operacyjne leczenie wodniaka jądra jest zabiegiem nieskomplikowanym i najczęściej nie powoduje żadnych powikłań. Przez okres kilku tygodni należy unikać wysiłku fizycznego i nosić luźną bieliznę. Podczas wizyt kontrolnych lekarz będzie mógł ocenić prawidłowość przebiegu rekonwalescencji.

Torbiel nasieniowa

Definicja:

Torbiel nasieniowa powstaje w obrębie najądrza. Jej zawartość wypełnia płyn, stanowiący mieszaninę plemników i wydzielin najądrza. Z problemem torbieli borykają się przeważnie młodzi mężczyźni.

Przyczyna:

Rozwój torbieli to skutek utrudnionego przepływu plemników przez struktury najądrza. Nieleczone, mogą stanowić przyczynek do choroby niepłodności.

Do czynników zwiększających prawdopodobieństwo wystąpienia torbieli zalicza się:

• stany zapalne w obrębie najądrza,
• urazy moszny,
• starszy wiek,
• zespół von Hippla i Lindau.

Objawy:

• guzkowate zgrubienia w okolicy jądra,
• nasilające się bóle moszny,
• poczucie dyskomfortu w miejscach intymnych,
• przekrwienie worka mosznowego.

Diagnostyka:

wywiad i badania lekarskie (m.in. badanie palpacyjne),

diafanoskopia,

USG jąder.

Leczenie zachowawcze:

W przypadku małych torbieli, które nie sprawiają bólu, rekomendowana jest ich obserwacja. Część zmian wchłania się samoistnie.

Zabiegowe:

W sytuacji, gdy leczenie zachowawcze nie daje pożądanych rezultatów, sięga się po metody inwazyjne. Zabiegi wykonywane są w znieczuleniu miejscowym. Niestety, nie wykluczają one możliwości nawrotu choroby w przyszłości.

Do najczęściej stosowanych technik zabiegowych zaliczamy:

• nakłucie moszny, odbarczenie przez odprowadzenie płynu i podanie substancji, powodującej ,,zlepianie się” ścian,
• nacięcie moszny i wyłuszczenie torbieli.

Żylaki powrózka nasiennego

Definicja:

Żylaki powrózka to zmiana chorobowa, będąca wynikiem zaburzenia odpływu krwi żylnej z jądra. Jest to schorzenie typowe dla młodych mężczyzn, wchodzących w okres dojrzewania płciowego. Podobnie jak wodniaki i torbiele, żylaki mogą przyczynić się do powstania niepłodności.

Przyczyny powstania

Do podstawowych przyczyn powstawania żylaków powrózka zaliczamy anomalie anatomiczne w zakresie budowy splotu wiciowatego oraz zmiany chorobowe, takie jak zakrzepica żylna czy nowotwór jądra. Rozwojowi żylaków może też sprzyjać ucisk wywierany na krocze, wynikły z siedzącego trybu życia czy noszenia zbyt obcisłej bielizny.

Objawy choroby:

• poczucie ciężkości w mosznie,
• bóle jąder i pachwiny (zwłaszcza w pozycji stojącej),
• obrzęk w obrębie moszny,
• nadmierne ucieplenie moszny,
• ból podczas wzwodu.

Diagnostyka:

Podstawę udanej diagnostyki stanowi szczegółowy wywiad lekarski. Specjalista urolog powinien przeprowadzić wymagany zestaw badań (zwłaszcza badanie palpacyjne) oraz ocenić stopień zaawansowania choroby.

Bardzo ważny element rozpoznania stanowi obserwacja poszerzeń naczyń żylnych, występujących na mosznie w pozycji stojącej. Z uwagi na charakterystyczny wygląd, objaw ten określa się mianem ,,worka z glistami”. W stwierdzeniu zmian patologicznych może również pomóc obserwacja mięśni tłoczni brzusznej (tzw. próba Valsavy).

W standardowym pakiecie badań powinny znajdować się również:

• badanie USG/USG Doppler,
• badanie nasienia w celu wykluczenia/potwierdzenia niepłodności.

Leczenie zachowawcze:

Zalecane szczególnie w przypadku niskiego stopnia zaawansowania choroby.

Zabiegowe:

Leczenie zabiegowe podejmuje się wówczas, gdy u pacjenta stwierdzono obecność bądź ryzyko wystąpienia niepłodności. Czynnikiem rozstrzygającym jest również poczucie bolesności i dyskomfortu.

Do metod leczenia zabiegowego zaliczamy:

• laparoskopowe zamknięcie poszerzonych naczyń,
• embolizację, czyli wstrzyknięcie w obręb żylaków substancji farmakologicznych, powodując zamknięcie ich światła,
• chirurgiczne wycięcie zmienionych chorobowo odcinków naczynia żylnego.

Wybieramy odpowiednią metodę leczenia w zależności od rodzaju zmiany, jej wielkości i ogólnego stanu zdrowia pacjenta. Wykonujemy też liczne badania diagnostyczne. Więcej informacji można uzyskać w trakcie wstępnej konsultacji ze specjalistą.

Umówienie się na konsultację jest niezbędne zawsze wtedy, gdy pacjent obserwuje co najmniej kilka z wymienionych dolegliwości. Wiele zabiegów wykonuje się już w pierwszych latach życia – wówczas to po stronie rodziców leży wykrycie niepokojących objawów.